Një tekst i fuqishëm një tregim autobiografik që përzien përvojën e mërgimit, luftës, traumës dhe aspiratës për të shkruar, me një ndjeshmëri të thellë njerëzore dhe një vështrim shpesh ironik ndaj vetes dhe botës.
Analizë e stilit të autorit:
1. Stili është i drejtpërdrejtë, por shumë i ngarkuar emocionalisht.
Narratori është brutal ndaj vetes dhe jetës. Nuk ka iluzione. Ai përshkruan gjithçka me një realizëm të vrazhdë, por në të njëjtën kohë të bukur. Fjalitë e tij janë të gjata, të rrjedhshme, të mbushura me ndjesi, referenca kulturore, dhe imazhe që shpesh janë të dhimbshme apo ironike.
2. Poetika e dëshpërimit.
Edhe pse në prozë, rrëfimi i tij është shpeshherë poezi. Shembuj si:
“Jam një qen i lagur nga harresa, në një natë të gjatë pa agim.”
“Shkruaj gjithë kohën. Ndihem si një Beethoven letrar.”
Këto janë më shumë poezi se rrëfim. Ka metafora të forta, kontraste brutale, ironira ekzistenciale.
3. Ironi, vetë-zhveshje dhe humor i zi.
Autori e tall veten. E tall vendin e tij. Tall luftën. Tall romantizmin e mërgimit. Ka një qëndrim të qëllimshëm “antipoetik” ndaj vetes dhe realitetit:
“Të nesërmen jam i verbër si Borges, epileptik si Dostojevski dhe gjithmonë i dehur si Fitzgeraldi.”
4. Ndikim i letërsisë evropiane moderne.
Referencat ndaj Camus, Wilde, Prevert, Dickinson, Hemingway, etj., nuk janë vetëm për zbukurim. Ato janë pjesë e përpjekjes së narratorit për të gjetur vendin e tij në një kanon letrar dhe për të ndërtuar një identitet kur nuk ka më atdhe. Shkrimi i tij është një akt rezistence ndaj zhdukjes.
5. Realiteti dhe absurdi bashkëjetojnë.
Në tekst gjen përzierje të “banales” me “tragjiken”, absurdit me dhimbjen, qesharaken me të frikshmen:
“Nëse nuk jam poet, jam të paktën një qenie që nuk pi ujë të ndenjur.”
“Për të qenë i sëmurë duhet të kesh dokumente.”
Në thelb, ky është një tekst i një poeti të dëbuar, që përdor gjuhën si mënyrën e vetme për të mos u zhdukur. Ai nuk shkruan për të përfaqësuar ndonjë komb apo ideologji – ai shkruan që të mbijetojë. Dhe këtë e bën me një stil të veçantë: brutal, ironik, dhe çuditërisht të bukur.
Shqipëria dhe shqiptarët dhe kombêsite e tjera :
“punëtoret e tij të reja, refugjatë nga ish-Jugosllavia, bullgare dhe shqiptare…”
Kjo është një përmendje e vetme e thjeshtë, në një listë kombësish që shfaqen në bujtinën apo realitetin e mërgimtarit. Ajo nuk përmban as ngarkesë emocionale, as gjykim, as ndonjë thellim. Thjesht shfaq realitetin e përbashkët të të qenit emigrant….